Fundamenta gramatiko de Esperanto

Fundamenta gramatiko de Esperanto 
L. L. Zamenhof.

      LA  Alfabeto

Aa Bb Cc Ĉĉ Dd Ee Ff

Gg Ĝĝ Hh Ĥĥ Ii Jj Ĵĵ

Kk Ll Mm Nn Oo Pp Rr

Ss Ŝŝ Tt Uu Ŭŭ Vv Zz

B. Rimarko.Presejoj, kiuj ne posedas la literojn ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ, ŭ, povas anstataŭ ili uzi ch, gh, hh,

jh, sh, u.

C. Reguloj

1. Artikolonedifinita ne ekzistas; ekzistas nur artikolo difinita (la),egala por ĉiuj

seksoj, kazoj kaj nombroj.

Rimarko.La uzado de la artikolo estas tia sama, kiel en la aliaj lingvoj. La personoj,

por kiuj la uzado de la artikolo prezentas malfacilaĵon, povas en la unua tempo tute

ĝin ne uzi.

2. La substantivojhavas la finiĝon o.Por la formado de la multenombro oni aldonas la

finiĝon j.Kazoj ekzistas nur du: nominativo kaj akuzativo; la lasta estas ricevata el la

nominativo per aldono de la finiĝo n.La ceteraj kazoj estas esprimataj per helpo de

prepozicioj (la genitivo per de,la dativo per al,la ablativo per peraŭ aliaj

prepozicioj laŭ la senco).

3. La adjektivofiniĝas per a.Kazoj kaj nombroj kiel ĉe la substantivo. La komparativo

estas farata per la vorto pli,la superlativo per plej;ĉe la komparativo oni uzas la

konjunkcio ol.

4. La numeralojfundamentaj (ne estas deklinaciataj) estas: unu, du, tri, kvar, kvin, ses,

sep, ok, naŭ, dek, cent, mil.La dekoj kaj centoj estas formataj per simpla kunigo de

la numeraloj. Por la signado de la numeraloj ordaj oni aldonas la finiĝon de la

adjektivo; por la multoblaj — la sufikson -obl-,por la nombronaj — -on-,por la

kolektivaj — -op-,por la disdividaj — la vorton po.Krom tio povas esti uzataj

numeraloj substantivaj kaj adverbaj.

5. Pronomojpersonaj: mi, vi, li, ŝi, ĝi(pri objekto aŭ besto), si, ni, vi, ili, oni;la

pronomoj posedaj estas formataj per la aldono de la finiĝo adjektiva. La deklinacio

estas kiel ĉe la substantivoj.

6. La verbone estas ŝanĝata laŭ personoj nek nombroj. Formoj de la verbo: la tempo

estanta akceptas la finiĝon -as;la tempo estinta -is;la tempo estonta -os;la modo

kondiĉa -us;la modo ordona -u;la modo sendifina -i.Participoj (kun senco adjektiva

aŭ adverba): aktiva estanta -ant-;aktiva estinta -int-;aktiva estonta -ont-:pasiva

estanta -at-;pasiva estinta -it-;pasiva estonta -ot-.Ĉiuj formoj de la pasivo estas

formataj per helpo de la responda formo de la verbo estikaj participo pasiva de la

bezonata verbo; la prepozicio ĉe la pasivo estas de.

7. La adverbojfiniĝas per -e;gradoj de komparado kiel ĉe la adjektivoj.

8. Ĉiuj prepoziciojper si mem postulas la nominativon.

9. Ĉiu vorto estas legata, kiel ĝi estas skribita.

10. La akcento estas ĉiam sur la antaŭlasta silabo.

11. Vortoj kunmetitaj estas formataj per simpla kunigo de la elementoj (la ĉefa vorto

staras en la fino); la gramatikaj finiĝoj estas rigardataj kiel memstaraj vortoj.

12. Ĉe alia nea vorto la vorto neestas forlasata.

13. Por montri direkton, la vortoj ricevas la finiĝon de la akuzativo.

14. Ĉiu prepozicio havas difinitan kaj konstantan signifon: sed se ni devas uzi ian

prepozicion kaj la rekta senco ne montras al ni, kian nome prepozicion ni devas

preni, tiam ni uzas la prepozicion je,kiu memstaran signifon ne havas. Anstataŭ la

prepozicio jeoni povas ankaŭ uzi la akuzativon sen prepozicio.

15. La tiel nomataj vortoj fremdaj,t.e. tiuj, kiujn la plimulto de la lingvoj prenis el unu

fonto, estas uzataj en la lingvo Esperanto sen ŝanĝo, ricevante nur la ortografion de

tiu ĉi lingvo; sed ĉe diversaj vortoj de unu radiko estas pli bone uzi senŝanĝe nur la

vorton fundamentan kaj la ceterajn formi el tiu ĉi lasta laŭ la reguloj de la lingvo

Esperanto.

16. La fina vokalo de la substantivo kaj de la artikolo povas esti forlasata kaj anstataŭata

de apostrofo.