ESPERANTO FÁCIL
Curso para principiantes (Baza Nivelo por Komencantoj)
Prof. Jorge Luis Santillán
Enkonduka Leciono – I
¿Sabe Usted que es el Esperanto?
El Esperanto es un idioma internacional ideado para facilitar la comunicación, la lengua que todo hombre moderno debe poseer junto a su lengua materna, para entenderse con extranjeros sobre la base de una igualdad democrática. Publicado en 1887 en Varsovia por el médico Polaco Luis Lázaro Zamenhof, no ha perseguido otro objetivo que pertenecer a todos aquellos que lo hablan en todo el mundo, sin ser de un país único.
Ediciones
A nivel Internacional se editan anualmente muchísimos libros en Esperanto, entre ellos se encuentra: Don Quijote de la Mancha y la Biblia y más de un centenar de revistas y periódicos, dedicadas a la Medicina, al Turismo y muchos otros temas. La Biblioteca de la Asociación Británica de Esperanto tiene una colección de más de 20 000 títulos. Otras grandes bibliotecas son las del Museo Internacional de Esperanto en Viena.
Conferencias y Congresos en Esperanto
Anualmente se organizan más de 100 reuniones o conferencias en Esperanto, además de los congresos universales. Estos encuentros permiten no sólo el intercambio con iguales derechos, a los esperantistas del mundo, sino también a las asociaciones especializadas, entre ellas las de médicos, periodistas, historiadores, matemáticos, filólogos, músicos, etc.
El Esperanto en Cuba
Durante la pseudorepública se fundaron varias asociaciones y fueron publicadas diversas revistas, la actividad fundamental era realizada aisladamente por promotores esperantistas a lo largo y ancho del país. Desde los primeros años de Revolución comienza a difundirse cada vez con más intensidad, lo que propició la fundación, en 1979, de la Asociación Cubana de Esperanto (Kuba Esperanto - Asocio, KEA), afiliada a la Asociación Universal de Esperanto.
El trabajo coordinado de la Asociación y diversas instancias estatales ha permitido importantes logros, como la celebración del 75 Congreso Universal de Esperanto en el año 1990, el 46 Congreso Internacional Juvenil en la Habana y Playa Girón, respectivamente, la Conferencia Esperanto 88, la 6ª Tutamerika Kongreso de Esperanto en el 2004, el 95o Congreso Universal de Esperanto en la Habana, en julio del 2010, el 66º Congreso Internacional de Jóvenes Esperantistas (IJK) en el mismo año, los Congresos Nacionales realizados entre otros eventos importantes, la enseñanza del idioma a lo largo del país, el espacio ganado en los medios de comunicación masiva, el quehacer cultural, las relaciones nacionales e internacionales y el prestigio alcanzado por nuestra Asociación a todos los niveles.
Ventajas que reporta saber Esperanto
Un mejor conocimiento de la fonética de nuestro propio idioma.La posesión de una segunda lengua, que ensancha los horizontes intelectuales. Una sólida base para aprender cualquier otra lengua y acortar el tiempo de su aprendizaje. El conocimiento directo de las costumbres, ciencias y cultura de otros países. La facilidad para encontrar amigos en todos los continentes. La asistencia a Congresos Nacionales y Universales de Esperanto. La utilidad y eficiencia del Esperanto para las relaciones internacionales de carácter profesional, técnico, comercial, artístico, turístico, etc. El fácil contacto con personas de otros países que posibilita el intercambio de correspondencia, ideas, estudios, libros, revistas, tarjetas postales, sellos, discos, etc. La participación en diferentes eventos le permitirá conocer otros lugares dentro y fuera de su país.
"Son tan insignificantes los sacrificios que todo hombre debe realizar para aprender Esperanto y tan inmensos los beneficios que de ello han de resultar, que nadie debe renunciar a hacer la prueba". Leon Tolstoi
En Esperanto cada letra tiene un solo sonido y no existen letras mudas. La ortografía es rigurosamente fonética.Tiene un solo acento que es tónico y que cae siempre sobre la penúltima sílaba, que es la penúltima vocal.La gramática de Esperanto es muy sencilla. La componen 16 breves reglas. Estas no tienen excepción. El Esperanto se escribe mediante las letras del alfabeto latino, estas letras son las mismas que usamos en Español y en la mayoría de los idiomas modernos.
El alfabeto del Esperanto tiene un total de 28 letras, de ellas 5 vocales y 23 consonantes, las vocales se pronuncian igual que en el idioma Español.
Del total de letras , 6 tienen encima lo que se llama supersigno o signo circunflejo. El nombre de las consonantes, su forma, está compuesta de su sonido fonético y la terminación o.
Cada letra tiene un sonido fijo y distinto a las demás. Cada una representa siempre el mismo sonido. No hay letras dobles ni mudas.
ALFABETO DE ESPERANTO
a bo co ĉo do e fo go ĝo ho ĥo i jo ĵo ko lo mo no o po ro so ŝo to u ŭo vo zo
Inicialmente las 18 letras que se pronuncian igual que en Español:
a bo do e fo go i ko lo mo no o po ro so to u ŭo
De estas letras explicaremos las características de 3 de ellas:
La letra: go - Tiene sonido como g española, antes a o u - ga, go, gu
Antes e, i, en Esperanto se escribe ge, gi y se pronuncia igual que en Español: gue, gui.
Ejemplos: go: golfo gol-fo, acento prosódico sobre la penúltima sílaba gol (golfo-golfo)
gu: guto gu – to, acento prosódico sobre la penúltima sílaba gu (guto – gota)
ga: galerio ga – le - ri - o, acento prosódico sobre la penúltima sílaba ri (galerio – galería)
ge: geografio ge - o - gra - fi - o, acento prosódico sobre la penúltima sílaba fi (geografio – geografía)
gi: gitaro gi - ta - ro, acento prosódico sobre la penúltima sílaba ta (gitaro – guitarra)
Como pueden apreciar la pronunciación en Esperanto es fácil, pero debemos prácticar, a través de la lectura en voz alta.
La Letra ro – Siempre la pronunciaremos suave, no se dice erre como acostumbramos en nuestro idioma, sino: ere.
Ro ( radiko – raíz ) ( regulo - regla ) (rapida – rápido) ( ridi – reír )
La letra so – Cuando se encuentra al inicio de la palabra, seguida de una consonante, hay que pronunciarla bien, emitiendo un silbido.
Ej: (skribi – escribir ) (skalari – escalar ) (sfero – esfera ) (skemo – esquema)
Hejmotasko:
Divida en sílabas las siguientes palabras:
Agiti __________________ melongeno _________________________ (agitar – berenjena)
Revolucio ____________________ rimedo _____________________ ( Revolución – recurso)
Enkonduka Leciono – II
Ahora vamos a comenzar la pronunciación de las 10 letras, que su sonido no es igual al que acostumbramos en el idioma Español, es necesario que presten mucha atención y la practiquen con más frecuencia.
C sin supersigno Letra co = al principio de palabra se pronuncia: co = so
(celebri – celebrar) (ceremonio – ceremonia) (centro – centro) (cirko-circo)
Esta letra a mediado de palabra se pronuncia con la boca abierta, al abrir la misma en el momento de pronunciarla se produce espontáneamente el sonido de una ts
(decembro-diciembre) (polico-policía) (paco-paz) (facila-fácil)
La c con supersigno, letra ĉo = se pronuncia igual a la ch del Español, de cachaza
Ĉo (ĉielo-cielo) (ĉokolado-chocolate) ĉapelo-sombrero) (ĉarma-encantador)
La g con supersigno, letra ĝo - Al principio de palabra se pronuncia como ye o elle (y – ll)
Ĝo ( ĝirafo – Jirafa) (ĝemelo-gemelo) (ĝentila-cortés) (ĝardeno-jardín)
Esta letra a mediado de palabra se pronuncia como la combinación de sonidos: dch , en una sola emisión de voz.
(neĝo-nieve) (oranĝo-naranja) (etaĝo-pisos)
La h sin supersigno, letra ho – su sonido es igual a la j suave del español.
(historio-historia) (hotelo-hotel) (herbo-yerba) (hospitalo-hospital) (homo-ser humano)
La h con supersigno, letra ĥo – tiene sonido de j fuerte, como pronunciamos en español (ajo). Abriendo la boca en el momento de pronunciarla.
Ĥo (ĥoro-coro) (ĥemio-Química) (ĥoralo-coral) (ĥolero-el cólera)
La j sin supersigno, letra jo – tiene sonido de i, pero formando diptongo.
Jo (januaro-enero) (juna – joven) (julio-julio) (jes-sí).
En este idioma también forman diptongo la semiconsonante ŭo
(aŭgusto-agosto) (aplaŭdi-aplaudir) (Eŭropo-Europa) (poŭpo-popa)
La j con supersigno, letra ĵo - se pronuncia como una ch, cuyo zumbido resulta al espirar el aire con la dentadura cerrada. Sonido no existente en español. Como la J francesa.
Ĵo (ĵurnalo- periódico) (ĵaŭdo-jueves) (piĵamo-pijama) (ĵudo-judo)
La s con supersigno, letra ŝo - tiene sonido de sh en Inglés. Se pronuncia con los labios entrejuntos, como en el Inglés: flash.
Ŝo (ŝipo-barco) (ŝuo-zapato) (ŝampuo-champú) (Ŝtato-Estado)
La v, letra vo – se pronuncia como una b con los labios entrejuntos, como si fuéramos a pronunciar una f
Vo (vagono-vagón) (vidi-ver) (levi-elevar) (novembro-noviembre)
La z, letra zo, - tiene sonido de s, pero con zumbido, parecido a la letra zeta castellana.
Zo (rozo-rosa: flor) (zoologio-zoología) (zorgi-cuidar) (muzeo-museo)
ARTÍCULO: Parte de la oración que se antepone al nombre y nos indica, generalmente, el número, el género y la función sustantiva de la expresión que le sigue.
En Esperanto hay solamente un artículo INVARIABLE, que sirve para determinar al sustantivo. Este artículo es LA y carece de género y número. Ejemplos: La plumo ……. La pluma. La domoj …..las casas.
Se usa cuando se refiere a un sustantivo ya determinado, o a la totalidad de los seres u objetos que designa.
Ej: La horloĝo de mia patro estas utila…El reloj de mi padre es útil. Horloĝoj estas utilaj…los relojes son útiles.(j= s)
En este idioma no existe el artículo indeterminado: un,una,unos,unas, que se sobreentiende cuado el sustantivo se usa sin artículo. Ej: Libro ĉiam instruas…un libro siempre instruye. Verko estas estiminda…una obra es digna de estimación.
VERBO: Parte de la oración que con sus modos, tiempos, números y personas designa exactamente la manera de verificar una acción, el estado de las personas o cosas.
En Esperanto existe sólo un verbo sustantivo ESTI, que corresponde al español ser, estar y haber.Las formas del verbo son solamente doce. Las cuales se conservan invariables para cada tiempo. De ahí se deduce que el Esperanto tiene sólo verbos Regulares.
Hoy pondremos como ejemplo las seis formas simples del verbo:
INFINITIVO: Ami ………………………….. Amar INDICATIVO PRESENTE ………………... Mi amas = Yo amo
INDICATIVO PASADO ……………………. Mi amis = Yo amé INDICATIVO FUTURO ……………………. Mi amos = Yo amaré
CONDICIONAL …………………………….. Mi amus = Yo amaría IMPERATIVO ……………………………….. Amu vi = Ama tú.
PRONOMBRE: Es la parte de la oración que se pone en lugar del nombre para evitar su repetición.
SINGULAR ( Singularo )
1. Mi ……………… Mi estas profesoro de Esperanto. Yo soy profesor de Esperanto.
2. Vi ………………. Vi estas Petro. Usted es Pedro.
3. Li ………………. Li estas Karlo. El es Carlo
Ŝi ………………. Ŝi estas María. Ella es María.
Ĝi ………………. Neutro que se utiliza para animales, cosas o personas cuyo sexo no se determina, Ejemplos:
La libro ne estas sur la seĝo, ĝi estas sur la tablo.
El libro no está sobre la silla, el está sobre la mesa.
La kato ne kantas, ĝi dormas.
El gato no canta, el duerme.
Vi ĉiuj Ustedes todos – colectivo. Es una circunlocusión o pelifrasis.
PLURAL ( pluralo )
1. Ni ……… Ni lernas Esperanton. Nosotros aprendemos Esperanto
2. Vi ……… Vi lernis Esperanton. Ustedes aprendieron Esperanto
3. Ili ……… Ili lernos Esperanton. Ellos aprenderán Esperanto
PRONOMBRES POSESIVOS: Se forman agregando a la letra A a los pronombres personales.
Ejemplos:
Mia libro ………… Mi libro (mío) Via libro …………. Tu libro (tuyo) Lia libro ………… Su libro (de él)
Ŝia libro ………… Su libro (de ella) Nia libro ………… Nuestro libro (de nosotros)
Via libro ………… Su libro (de ustedes) Ilia libro ………………… Su libro (de ello
1-a Leciono
ENHAVO
1. ĈU : Se utiliza en Esperanto cuando la persona que pregunta espera una respuesta afirmativa o negativa de su interlocutor. Ejemplos: Ĉu vi estas patro? ¿ Usted es padre ? Respuesta: Ne aŭ Jes No o Sí.
2. KIO : Esta palabra significa ¿qué? , ¿Qué cosa? Es un pronombre interrogativo que indaga por el aspecto o los aspectos más generales de las personas, animales, objetos, y fenómenos del mundo que nos rodea. Kio se utiliza para singular y para plural. Ejemplo: Kio estas tio? ¿Qué es eso? Tio estas …….. Eso es…….
3. KIU kaj KIUJ : La palabra KIU significa ¿quién?, ¿cuál? , y es un pronombre que indaga por la individualidad, identidad, especificidad de las personas, objetos, fenómeno del mundo que nos rodea. KIUJ es la forma en número plural. Ejemplos: Kiu estas tiu sinjoro? ¿Quién es ese señor? Kiuj estas tiuj sinjoroj? ¿Quiénes son esos señores?
4. El Sufijo IST muestra la profesión, ocupación habitual. Ejemplo: ŝuo – zapato, ŝuisto – zapatero, okulo – ojo, okulisto – oculista, polico – policía, policisto – un policía.
5. El sufijo IN se utiliza para expresar el género femenino: patro (padre), patrino (madre), onklo (tío), onklino (tía).
6. El prefijo GE muestra la unión de ambos sexos reunidos. Ejemplo: patro, patrino – gepatroj – padre y madre .
DIALOGO 1. Intersaluto
Petro kaj Rolando estas amikoj. Ili renkontiĝas en parko kaj intersalutas:
Petro: Bonan matenon, Rolando
Rolando: Bonan matenon Petro
Petro: Kiel vi fartas?
Rolando: Mi fartas bone, dankon, kaj vi?
Petro: Mi ankaŭ fartas bone, dankon. Ĝis revido, Rolando.
Rolando: Ĝis revido, Petro.
2. "En la Lernejo"
Elena: Saluton, sinjoro
Adolfo: Saluton, sinjorino
Elena: Ĉu vi estas la direktoro de la lernejo?
Adolfo: Ne, mi ne estas la direktoro.
Elena: Kio vi estas?
Adolfo: Mi estas instruisto de Esperanto.
Elena: Kiu estas la direktoro?
Adolfo: Sinjoro Pérez estas la direktoro. Li estas tie, rigardu
Elena: Dankon, sinjoro
Adolfo: Ne dankinde, sinjorino.
¿ SABE USTED ESPERANTO ? TEKSTO
En la ĉambro estas tablo. En la ĉambro estas ankaŭ seĝo. En la ĉambro estas tablo kaj seĝo. Sur la tablo estas libro, papero, plumo kaj floro. Sur la seĝo estas kato. La kato dormas. En la ĝardeno estas birdo. La birdo kantas. Tablo estas meblo. Seĝo ankaŭ estas meblo. Kato ne estas meblo. Kio estas kato? Kato estas besto. Ĉu elefanto estas besto? Jes, elefanto ankaŭ estas besto. Ĉu en la ĉambro estas elefanto?, Ne, en la ĉambro ne estas elefanto. Kio estas en la ĉambro?, En la ĉambro estas tablo,... Ĉu la kato estas en la ĝardeno?, Ĉu la kato kantas?, Ĉu la birdo dormas?, Kio estas sur la tablo?, Ĉu la libro estas sur la seĝo?. Petro diras: Mi estas Petro. Mi estas sola. Vi estas Karlo. Mi ne estas sola; mi estas kun vi. Li estas Alberto. Mi estas kun Karlo. Li, Alberto, ankaŭ estas en la ĉambro Ŝi estas Maria Ĝi estas seĝo, Ĝi estas besto. Eleganta sinjorino iras kun infano. Ŝi estas eleganta. Dika sinjoro iras kun infanino. Li estas dika. Kiu estas eleganta? Ŝi, la sinjorino. Kiu estas dika? Li, la sinjoro. Kiu iras kun infano? Kiu iras kun infanino? Ĉu la eleganta sinjorino iras kun la dika sinjoro?, Alberto estas juna, forta fraŭlo. Maria estas juna, bela fraŭlino. Ĉu vi iras kun bela fraŭlino?, Ĉu Alberto estas juna kaj forta?, Jes, li estas juna kaj forta. Ĉu Maria estas bela fraŭlino?, Jes, ŝi estas bela. Ĉu mi estas Petro?, Ne, sinjoro, vi ne estas Petro, vi estas la instruisto. Ĉu vi estas la instruisto? Ne, sinjoro, mi ne estas la instruisto, mi estas lernanto. Ĉu vi estas infano?, Ĉu vi estas sinjoro Pérez?, Ne, mi ne estas sinjoro Pérez. Kiu vi estas? –Mi estas...,Kiu mi estas? –Vi estas... La libro ne estas sur la seĝo, ĝi estas sur la tablo. La nigra kato ne kantas, ĝi dorrnas. Ĉu la birdo kantas en la ĉambro? Ne, la birdo ne kantas en la ĉambro, ĝi kantas en la ĝardeno. Ĉu vi komprenas?, Jes, mi komprenas.
VORTARO
BESTO ANIMAL BIRDO AVE, PAJARO ĈAMBRO HABITACIÓN, CAMARA
FLORO FLOR FRAŬLO (UN) SOLTERO INFANO NIÑO
INSTRUISTO MAESTRO, INSTRUCTOR KATO GATO ĜARDENO JARDÍN LERNANTO ALUMNO
MEBLO MUEBLE PAPERO PAPEL PLUMO PLUMA
SEĜO SILLA SINJORO SEÑOR TABLO MESA
BELA BELLO BLANKA BLANCO DIKA GRUESO, GORDO
ELEGANTA ELEGANTE FORTA FUERTE JUNA JOVEN
NIGRA NEGRA DORMI DORMIR ESTI SER, ESTAR
IRI IR KANTI CANTAR NE NO
KOMPRENI COMPRENDER LA EL, LA, LO, LOS, LAS MI YO
VI USTED LI El ŜI ELLA
ĜI ELLO (él, ella) pronom. Neutro KAJ Y KIO QUÉ , QUÉ COSA, LO CUAL
KIU QUIEN, CUAL, EL CUAL, LA CUAL EN EN KUN CON, EN COMPAÑÍA DE
SUR SOBRE ANKAŬ TAMBIÉN JES SÍ
HEJMOTASKO EKZERCO
8.Demandu uzante KIO, KIU aŭ KIUJ laŭ la respondoj. / Pregunte utilizando KIO,KIU o KIUJ según las respuestas.
1. Doris estas knabino.
_____________________________________? Doris.
_____________________________________? Knabino.
2. Antono kaj Filipo estas inĝenieroj.
_____________________________________? Inĝenieroj.
_____________________________________? Antono kaj Filipo.
3. Henriko, Sandor kaj Arturo estas lernantoj.
_____________________________________? Lernantoj.
_____________________________________? Henriko, Sandor kaj Arturo.
2-a Leciono
ENHAVO
1. El prefijo MAL – significa lo contrario de lo que expresa la raíz.
bona bueno, na malbona malo, la
alta alto, ta malalta bajo, ja
rapida rápido, da malrapida lento, ta
2. La palabra KIA significa en español ¿Cómo? Y es un adjetivo interrogativo que pregunta por la cualidad de las personas, objetos y fenómenos del mundo circundante. Su forma en plural es KIAJ. Generalmente se utiliza con verbos copulativos como : esti (ser o estar), aspekti (tener aspecto), etc. Ejemplos:
Kia estas Kubo? ¿Cómo es Cuba?
Kubo estas bela Cuba es bella.
Kiaj estas ili? ¿Cómo son ellos?
Ili estas sinceraj kaj honestaj Ellos son sinceros y honestos
DIALOGO 3.
Adriana kaj Osvaldo interparolas:
Adriana: Ĉu vi laboras ĉi tie?
Osvaldo: Jes, mi estas teknikisto
Adriana: Bonvolu, sinjoro, kiu estas la administranto de la fabriko?
Osvaldo: Santiago
Adriana: Ĉu Santiago? Kia li estas?
Osvaldo: Li estas bruna, malalta,malgrasa kaj juna. Rigardu, li staras tie
Adriana: Ho, jes, mi kredas ke mi konas lin. Dankon.
Osvaldo: Ne dankinde.
¿ SABE USTED ESPERANTO ? TEKSTO
Karlo estas sana. Alberto ankaŭ estas sana. Petro ne estas sana, li estas malsana. Petro kuŝas en la lito. Karlo staras. Alberto sidas sur seĝo. La fraŭlo estas forta, sana, gaja; li estas juna. La sinjoro estas malforta, malsana, malgaja; li estas maljuna. Tiu sinjoro estas Karlo .Tiu sinjoro ne sidas, li staras. Tiu sinjoro ne kantas, li legas. Tio estas arbo. Tiu arbo staras. En la mano de Petro estas floro. Tiu floro estas rozo, bela, ruĝa rozo. Tio ankaŭ estas arbo. Tiu arbo ne staras, ĝi kuŝas. Tiu arbo estas verda. Blanka papero kuŝas sur la tablo. Petro diras: Mi estas en la ĉambro kaj ankaŭ vi, Alberto, estas en la ĉambro. Mi kaj vi estas en la ĉambro: ni estas en la ĉambro.. Maria diras: Mi estas en la ĉambro. Vi, Petro kaj Alberto, ankaŭ estas en la ĉambro. Alberto diras: Rodolfo kaj Ana ne estas en la ĉambro, ili estas en la ĝardeno. Unu (1) pomo. Ĝi estas malbela, malbona frukto. Du (2) pomoj. Ili estas belaj, bonaj fruktoj. Unu kaj unu estas du. Unu pomo kaj unu pomo estas du pomoj.
- Respondu la jenejn demandojn pri la teksto. / Responda las siguientes preguntas sobre el texto.
1. Kiu estas malsana? 2. Kiu kuŝas? 3. Kiu sidas? 4. Kiu staras? 5. Ĉu vi estas sana? 6.Ĉu vi kuŝas? 7.Ĉu la instruisto sidas? 8. Ĉu vi sidas sur lito? 9.Sur kio vi sidas? 10.Ĉu lito estas besto? 11.Kio estas lito 12.Kia estas la fraŭlo? 13.Kiu estas forta? 14.Kia estas la maljuna sinjoro? 15.Kiu estas malforta? 16.Kia estas Petro? 17.Kiu li estas? 18.Kio estas en la mano de Karlo? 19.Kio estas tio? 20.Kia estas la rozo? 21.Kio kuŝas? 22.Ĉu la arbo estas ruĝa? 23.Kiuj estas en la ĉambro? 24.Kia estas la pomo? 25.Kiaj estas la du pomoj? 26.Ĉu la libroj estas en la biblioteko?
VORTARO
AMIKO AMIGO ARBO ÁRBOL BIBLIOTEKO BIBLIOTECA
FRUKTO FRUTA-O LINGVO LENGUA, IDIOMA LITO CAMA, LECHO
POMO MANZANA ROZO ROSA BONA BUENO
FACILA FÁCIL GAJA ALEGRE INTERNACIA INTERNACIONAL
MODERNA MODERNO NOVA NUEVO RUĜA ROJO
SANA SANO SIMPLA SIMPLE VERDA VERDE
KUŜI YACER, ESTAR ACOSTADO SIDI ESTAR SENTADO
STARI ESTAR DE PIE, PARADO LEGI LEER PAROLI HABLAR
UNU UNO DU DOS NI NOSOTROS- AS
VI VOSOTROS- AS ILI ELLOS-AS TIU ESE, AQUEL
TIO ESO, AQUELLO KIA QUE, CUAL (clase, cualidad)
HEJMOTASKO EKZERCOJ
13. Kompletigu per vorto kun la prefikso MAL / Complete con una palabra con el prefijo MAL:
Ŝia patrino ne estas dika, sed _________________________________________.
Franko kaj Berto estas _____________________________________al mi. Ili ne estas honestaj.
Mia avo kaj mia avino ne estas junaj, ili estas _____________________________.
Felikso estas _______________________________persono. Li ne estas agrabla.
Tiu distanco ne estas longa, sed ________________________________________.
16. Faru demandoj laŭ la respondoj. Uzu demandan adjektivon. Elabore preguntas según las respuestas.
Fiziko estas malfacila.
___________________________________________? Malfacila.
Johano kaj Berta estas diligentaj.
___________________________________________? Diligentaj.
Kanado estas granda lando.
___________________________________________? Granda lando.
"Ho mia kor´! Kaj "La Vojo" estas belaj poemoj.
___________________________________________? Belaj poemoj.
20. Respondu la jenajn demandojn. / Responda las siguientes preguntas:
1. Kia estas via domo? 2. Kia estas via urbo? 3. Kia estas la popolo de via lando?
4. Kiaj estas viaj gefiloj? 5. Kiaj estis aŭ estas viaj geavoj? 6. Kia estas vi?
3-a Leciono
ENHAVO
1. Las palabras compuestas se forman por la simple reunión de los elementos que forman. En ellas la palabra fundamental va siempre al final. Los afijos y terminaciones se consideran como palabras. Ejemplos:
manĝotablo tablo por manĝi mesa para comer
stratangulo angulo de strato esquina de una calle
2. Preposición: PER ………..por, con, por medio de. / POR…….para, a favor de.
3. ¿Cómo se pregunta y responde por el lugar donde se encuentra una persona o está situado algo, donde ocurre, sucede algo?. Para preguntar por el lugar donde se encuentra una persona, está situado algo o sucede u ocurre algo se utiliza el adverbio interrogativo: KIE que justamente significa ¿dónde? Ejemplos:
Kie estas Parizo? Dónde esta París? Kie vi loĝas? Dónde tú vives? Kie okazis la akcidento? ¿Dónde ocurrió el accidente?
DIALOGO 4. "Mia Domo"
Susana kaj Antono interparolas:
Antono: Saluton, Susana.
Susana: Saluton, Antono
Antono: Susana , ĉu vi loĝas en Urbo Havano nun?
Susana: Ne, sinjoro, mi ne loĝas ĉi tie.
Antono: Kie vi loĝas?
Susana: Mi loĝas en Villa Clara. Mia domo estas granda. En ĝi estas salono, manĝoĉambro, tri dormoĉambroj, du banĉambroj, kuirejo kaj ĝardeno
Antono: Vere, ĝi estas tre granda domo.
¿ SABE USTED ESPERANTO ? TEKSTO
–Fraŭlino, ĉu vi dormas en la ĝardeno? –Ne, sinjoro, mi ne dormas en la ĝardeno, sed en ĉambro. En dormoĉambro. Ĉambro por dormi estas dormoĉambro. –Ĉu vi manĝas en dormoĉambro? –Ne, sinjoro, sed en la manĝoĉambro. Tablo por skribi estas skribotablo. Vi manĝas sur manĝotablo kaj laboras sur labortablo. Sur la maro iras multaj ŝipoj: velŝipoj, vaporŝipoj, motorŝipoj, militŝipoj. Tie laboras fortaj maristoj. –Ĉu vi laboras sur ŝipo, sur la blua, bela maro? –Ne, sinjoro, mi laboras en ĉambro kun multaj paperoj. Mi estas oficisto kaj laboras en oficejo. Mi skribas per skribmaŝino. –Ĉu vi skribas per Elektra skribmaŝino? –Ne, mi skribas per simpla krajono, sed en mia hejmo mi lavas per elektra lavmaŝino. Mi lavas per varma akvo. En la maro la akvo ne estas varma, ĝi estas malvarma. Kio estas en la maro? Tie estas fiŝoj. La fiŝoj estas bestoj, kiuj vivas en la maro. Ili ne flugas, sed naĝas. Kio estas en la taso? En la taso estas varma kafo. En la nigra kafo estas blanka, dolĉa sukero. Ankaŭ la koro de la fraŭlinoj estas dolĉa kaj varma. Ĉu la kafo estas en la ĉapelo?. Kiu, kio, kie, kia, estas demandaj vortoj. Kiu li estas? –Li estas sinjoro Pérez. Kio li estas? –Li estas dentisto. Kie li estas? –Li estas en la ĝardeno. Kia estas sinjoro Pérez? –Li estas alta, blonda, juna, bonkora.
- Respondu la jenejn demandojn. / Responda las siguientes preguntas:
1.KIE vi dormas? 2.Kie estas la litoj? 3.Kie la birdoj dormas? 4.Kie ni estas? 5.Kie estas la kafo? 6.Ĉu vi povas naĝi? 7.Ĉu la fiŝoj povas paroli? 8.Ĉu vi povas paroli en Esperanto? 9.Kiu povas paroli? 10.Kie vivas la fiŝoj? 11.Kie vi naĝas? 12.Ĉu la malvarma kafo estas bona? 13.Kiu vi estas? 14.Kie vi estas? 15.Kio vi estas? 16.Kia vi estas?
VOCABULARIO
AKVO AGUA ĈOKOLADO CHOCOLATE FIŜO PEZ
HEJMO HOGAR KAFO CAFÉ KORO CORAZÓN
KRAJONO LÁPIZ MARO MAR MAŜINO MÁQUINA
MILITO GUERRA MOTORO MOTOR OFICEJO OFICINA
SUNO SOL SUKERO AZÚCAR ŜIPO BARCO
TASO TAZA TEO TÉ VAPORO VAPOR
VELO VELA (de barco) BLONDA RUBIO BRUNA MORENO, MARRÓN
DOLĈA DULCE ELEKTRA ELÉCTRICO MULTAJ MUCHOS
SIMPLA SIMPLE VARMA CALIENTE LABORI TRABAJAR
LAVI LAVAR LERNI APRENDER MANĜI COMER
NAĜI NADAR POVI PODER KIE DONDE
VIVI VIVIR TIE ALLÍ, ALLÁ
HEJMOTASKO EKZERCOJ
43. Respondu la jenajn demandojn. / Responda las siguientes preguntas.
1.Kie estas la plaĝo Varadero?
2.Kie la katino dormis hieraŭ?
3.Kie vi manĝos morgaŭ vespere?
4.Kie naskiĝis Leo Tolstoj?
5.Kie la lernantoj studas kaj lernas?
44. Faru demandojn. Uzu demandan adverbon. / Elabore preguntas. Utilice un adverbio interrogativo.
1.La Unuaj Olimpiaj ludoj okazis en Grekio.
_____________________________________________________? En Grekio.
2.La familio vespermanĝis en la restoracio sabate vespere.
_____________________________________________________? En restoracio.
3.Sandra loĝas malproksime de la Centra Parko.
______________________________________________________? Malproksime de la Centra Parko.
4.La oficistino laboras en oficejo.
_______________________________________________________? En oficejo.
5.Margareto ne estas tie sed ĉi tie.
_______________________________________________________? Ĉi tie.
-Ĝis baldaŭ! ¡Hasta pronto!
Continuará……………
