ESPERANTO EN FILMOJ

            

Ĉe multaj personoj ilia konado pri  Esperanto estas apenaŭ ke tio temas pri ia lingvo, kaj nenio plia. Aliuloj pripensas ĝin kvazaŭ   io ajn simila al mirinda ŝlosilo, povanta doni al giaj posedantoj la kapablon kompreni kaj uzi ajnan lingvon. Pro tia kriterio ilia demandas tre naive: Kiom da lingvoj vi scipovas ?. Kelkaj personoj, pro tio ke jam  konas ke temas pri unu lingvo,  ili esprimas demandon jene: En kiu lando estas Esperanto parolata ?. La respondo en estas tre simpla, ĝi postulas en malmulte da vortoj, ni provos fari laŭmaniere pli mallonga kaj pli komprenebla.

Ni komencas dirante, ke iu lando kie Esperanto estas lingvo parolata jam ekzistas, ekde la 40-aj jaroj de XX-a jarcento. Ĝi ŝuldas la vivon al tia praktika kreivo de usonaj filmistoj. En iliaj filmoj angle parolataj oni enkondukas Esperanton, ĉe kelkaj dialogoj, inter personoj civitanoj de tiu lando fikcia. Celo de tia elekto: la konveno utiligi lingvon malsaman al la angla, kaj samtempe malpropran al iu ajn lando. La kvalito neŭtrala, atribuata al Esperanto depost ĝia komenco, estas konforma kun tiu sama kondiĉo de la usona filmindustrio.

La utiligo de la lingvo neŭtrala ankaŭ havas plian eksplikon. Per tiaj filmoj oni provas transigi al la publiko ian mesaĝon, ke en kelkaj landoj en identigitaj estas preparataj nekonataj planoj kontraŭ  la sekureco de la tiel nomata libera  mondo. La karaktero  atribuita al Esperanto en tiaj filmoj konsistas el la deziro kaŝi la naciecon de tiuj probablaj malamikoj.

Tamen Japanaj filmistoj de la  50-aj jaroj poste utiligis Esperanton por iu filmo pri historia temo. Ties agado okazas dum la XVI-a jarcento, kiam portugalaj maristoj trakuradis la malproksiman Orienton. La filmo prezentas konflikton inter Japanoj kaj maristoj de ŝipo nomita  Patrino de Dio , kun deveno en lando Iberio laŭ  nomo. Certe ke dialogoj inter la  Iberikanoj mem estis parolataj en Esperanto. Per utiligo de iu neŭtrala lingvo, tiel nomata, oni pripensas malhelpi eblan problemon, kiaj diplomataj  incidentoj aŭ  juĝaj procesoj, far de personoj ofenditaj.

Red.  L. Santillán