HOLA, aquí encontrará importantes artículos originales en español y esperanto sobre el movimiento esperantista en Cuba y en otros países, nuestra historia, cultura y enseñanza de la lengua Internacional y su vinculación con otros temas de interés. Somos Radio FM, la Voz del Esperanto, emisora que transmite las 24 horas.
BIENVENIDOS AL PORTAL RADIO FM ESPERANTO, TRANSMITIENDO EN VIVO / ESPERANTO: UN FENÓMENO LINGÜÍSTICO, SOCIAL Y CULTURAL DE ALTO VALOR HUMANO, PROMOTOR DE LA PAZ Y LA AMISTAD ENTRE LOS PUEBLOS / Gracias por su visita.

2021/07/29

El esperanto hoy


 

El 26 de julio la comunidad de hablantes de esperanto celebró en todo el mundo el día del Esperanto. Este año la mayoría de las celebraciones tuvieron un carácter virtual, debido a las restricciones sanitarias, impuestas por la pandemia, permitiendo una participación más internacional de hablantes en las actividades programadas.

Así, el 2º Congreso Virtual de Esperanto, que por segundo año ha sustituido al tradicional Congreso Internacional, organizado por la Asociación Universal de Esperanto (UEA), ha reunido durante toda la semana previa a unos 1800 esperantistas de un centenar de países de los cinco continentes, que han podido disfrutar de un amplio programa cultural y artístico, mostrado nuevamente, la vitalidad de la comunidad de hablantes de la lengua internacional. Además, el encuentro ha tratado el tema de la contribución del esperanto a la paz mundial, en conexión con el Año Internacional de la Paz y la Confianza, proclamado por las Naciones Unidas.

Invitamos a todas las personas interesadas en la comunicación internacional a explorar esta herramienta de comunicación, justa y universalista, el esperanto.

El esperanto hoy

 

¿Cuántas personas hablan esperanto?

Una de las preguntas más habituales cuando uno se interesa por el esperanto, y la más obvia en los reportajes periodísticos es: ¿cuántas personas hablan esperanto? Es también la más difícil de contestar, y en este breve texto explicaremos por qué.

En primer lugar, hay que recordar que el esperanto es casi siempre aprendido como un segundo idioma, es decir, no es un idioma nativo (sobre eso volveremos después), y es hablado de forma muy dispersa. Por esta razón, no existen censos de hablantes como los que suelen crear los gobiernos que recogen datos sobre hablantes de las lenguas oficiales, las habladas en sus países y en ocasiones las de los inmigrantes.

Más importante, el concepto de “hablante” de una lengua aprendida, debe tener en cuenta el grado de aprendizaje y de uso. Es algo problemático incluso en lenguas más mayoritarias (¿cuántas personas hablan inglés en España?, por ejemplo), ya que el criterio puede variar de forma subjetiva y objetiva. El problema se incrementa en el caso del esperanto. Hay personas que han aprendido las bases y no han continuado estudiándolo. Hay quien lo aprendió y lo dejó de utilizar después, y ha perdido el contacto con otros hablantes, aunque en un momento determinado podría volverlo a hablarlo sin gran dificultad. Hay quien lo domina lo suficiente, pero apenas lo utiliza de forma activa. Hay quien simpatiza con la idea, incluso de forma entusiasta, pero nunca ha llegado a aprenderlo. Por todas estas razones, y de acuerdo con el criterio utilizado, las cifras que pueden leerse varían de forma elevada, dando la impresión de que se basan más en estimaciones que en estudios rigurosos. En este texto intentaremos explicar los principales estudios existentes, y justificaremos por qué la horquilla más habitual, la que habla de entre cien mil y dos millones de hablantes, tiene cierto sentido.

Hay que insistir sobre todo en ese criterio básico de grado de uso y conocimiento, y sobre la subjetividad que ello introduce. Hay personas que pueden considerarse a sí mismas hablantes de esperanto, cuyo nivel es muy bajo o lo usan poco, y, al revés, hay quien no se atrevería a considerarse esperantista a pesar de que en caso necesario podría hacerse entender en esa lengua.

Es más, puede incluso hacerse una diferencia entre esperantista (es decir, la persona que está de acuerdo con la idea del esperanto) y hablante de esperanto. En otras lenguas ambos conceptos incluso usan palabras diferentes (en italiano, por ejemplo, existe la diferencia entre esperantista y esperantófono), aunque en castellano no suele hacerse esta distinción, y aquí emplearemos la palabra esperantista en el sentido de hablante de la lengua internacional.

El principal intento sistemático de hacer un censo de esperantistas y construir una estadística exhaustiva data del año 1926 y corrió a cargo del esperantista alemán Johannes Dietterle, que llegó a la siguiente conclusión: “En más de cien países, en más de siete mil lugares del mundo, existen en total 126 576 esperantistas de los que tengamos conocimiento fiable, de los cuales 41 751 están organizados en 1776 grupos, 16 987 viven en lugares donde no existen grupos y 67 838 esperantistas que no pertenecen a grupos, pero viven en lugares donde existen grupos”.

Desde entonces no se ha vuelto a realizar un censo con una ambición similar, y sólo disponemos de estimaciones.

La cifra más elevada que suele leerse a menudo es la de dos millones de hablantes. Procede en su expresión más extendida, de un estudio realizado por el profesor Sidney S. Culbert de la Universidad de Washington, durante los años sesenta del siglo pasado, en la que investigó de forma sistemática el número de personas que se podrían comunicar en esperanto, aunque fuera de forma básica, y luego lo comprobó in situ en un área de Francia. En una comunicación al “The World Almanac of Facts” en 1967, daba una cifra, extrapolando y redondeando, de dos millones, incluyendo personas que no usaban la lengua de forma habitual. Aun hoy, esa cifra se suele considerar como un límite superior al número de hablantes, y suficientemente razonable si se consideran hablantes con nivel mínimo y se incluyen personas que podrían hablarlo porque lo aprendieron en su momento, pero ya no lo utilizan normalmente.

Para estimar cifras de hablantes activos, hay que recurrir a otros métodos. Por ejemplo, deducciones a partir de algunos censos existentes (a menudo incompletos), miembros de asociaciones esperantistas, usuarios de esperanto (compradores de libros, asistentes a cursos, visitantes de páginas web o redes sociales), etc.

El criterio de estudiar los miembros de asociaciones esperantistas se ha utilizado en ocasiones, y es útil en parte para establecer valores relativos, por ejemplo, de hablantes en diferentes países y regiones, pero apenas sirve para obtener datos absolutos. Hay que tener en cuenta que la mayoría de hablantes de esperanto no llegan a afiliarse a una asociación o a frecuentar los círculos más organizados. Es más, este fenómeno es cada vez más habitual, porque las redes permiten el aprendizaje del idioma y el contacto directo entre hablantes sin necesidad, como era antes más habitual, de pasar por los grupos organizados. A su vez, ese tipo de contacto también puede pasar a ser esporádico y poco sistemático, y conducir más fácilmente a una pérdida del uso de la lengua.

A título de ejemplo, puede emplearse el caso de la Asociación Universal de Esperanto, que es la más grande de las asociaciones esperantistas, y suele considerarse como el representante oficioso del movimiento esperantista. Tiene una organización mixta, agrupando a unos 4 500 miembros individuales en unos 120 países, y a asociaciones nacionales, que en total pueden agrupar a unos diez mil miembros adicionales. La Federación Española de Esperanto, que presenta una organización mixta similar, tiene unos doscientos miembros individuales, y unas 15 asociaciones que a su vez agrupan otros doscientos miembros aproximadamente. Sin embargo, es claro y obvio que el número de hablantes de esperanto en España es al menos un orden de magnitud superior a esa cifra de alrededor de 400 personas.

Algunos censos nacionales preguntan por las lenguas hablantes por los habitantes del país, e incluyen el esperanto o permiten mencionarlo a criterio de la persona que responde. Es el caso de los censos de Lituania o Hungría. A partir de ese número se podrían hacer extrapolaciones, teniendo en cuenta la densidad de hablantes en otros países, comparando por ejemplo con miembros de asociaciones internacionales Un estudio que emplea ese criterio fue realizado por el esperantista alemán Lu Wunsch-Rolshoven. La cifra obtenida era de entre 80 000 y 150 000 en la Unión Europea y entre 160 000 hasta 300 000 a nivel mundial. Podría decirse que se trata del número de personas que mencionarían que hablan esperanto si fueran preguntados por sus conocimientos de lenguas extranjeras en un censo de población.

Una estimación más restringida, con un método similar, llevó a cabo el estudiante danés Svend Vendelbo Nielsen, en el año 2017. Teniendo en cuenta los censos conocidos en Lituania, Estonia, Hungría, Nueva Zelanda y Rusia, y comparando con el origen de miembros de asociaciones o de usuarios de webs (como la web de aprendizaje Lernu.net), llegó a un dato de alrededor de 60 000 hablantes, con un máximo de 180 000 si se toman intervalos de confianza. Se debe insistir en que se trata de aquellas personas que responderían que hablan esperanto en las preguntas de un censo de población, por lo que probablemente no tendría en cuenta ciertas categorías de hablantes.

Otra forma de calcular hablantes es tomar usuarios de servicios, por ejemplo redes sociales, y extrapolar a partir de ellas. Es, por ejemplo, el procedimiento que utilizó el profesor israelí Amri Wandel, que construyó un modelo a partir de las personas que declaraban ser hablantes de esperanto en la red social Facebook. La cifra resultante era de dos millones de personas, aunque se considera en general que se trata de un cálculo con grandes incertidumbres.

En general, esas estimaciones, basadas por ejemplo en el número de asistentes a cursos, compradores de libros en esperanto, usuarios de webs (especialmente los registrados en webs de aprendizaje, como Lernu.net o Duolingo), etc. suelen dar valores de unos pocos cientos de miles, aunque su grado de fiabilidad de nuevo es muy reducido.

Por todas estas razones, el intento de obtener datos exactos es fútil, y debemos conformarnos con órdenes de magnitud. En este sentido, un buen resumen es la estimación que presentó en 1996 el lingüista finlandés Jouko Lindstedt, que la mayoría de esperantistas encuentra bastante realista:

  • Mil personas tienen el esperanto como idioma nativo
  • Diez mil hablan esperanto de forma fluida
  • Cien mil personas son capaces de usar el esperanto de forma activa
  • Un millón de personas son capaces de entender el esperanto de forma pasiva
  • Diez millones de personas alguna vez estudiaron algo de esperanto

Las cifras deben estimarse como orden de magnitud, no como dato real: es decir, se puede decir seguro que varios centenares de hablantes son nativos y se puede estar seguro de que no lo son muchos miles. Y así sucesivamente.

Por cierto, quizás a alguno de los lectores le puede resultar sorprendente saber que hay hablantes nativos de esperanto. Sí, sí que los hay, y para conocer ese interesante fenómeno, puede leerse este artículo: http://www.delbarrio.eu/2008/03/hablar-esperanto-como-un-nativo.htm

Para saber más (artículos en la Wikipedia en esperanto):

Fuente: Artículo publicado por la Federación Española de Esperanto



2021/06/27

Komuniko al la membraro de Kuba Esperanto-Asocio

 

En la jaro de la 42-a jubileo de KEA: por aktiva esperantumado 


La 42-a jubileo de Kuba Esperanto-Asocio estas momento por festi kaj memori, spite al la daŭra izoliĝo trudata de la pandemio de Kovim-19, kiu por dua fojo nin trafas kaj malhelpas niajn ĉeestajn renkontiĝojn.

Kiel pasintjare, ni invitas ĉiujn kubajn geesperantistojn profiti la fondo-datrevenon de nia landa asocio por  daŭre studi, legi kaj  labori por disvastigi Esperanton. En tiu ĉi malfacila momento, niaj celoj unuigi homojn kaj fortigi solidarecon sendiskriminacian, devas esti daŭre defendataj.

Per niaj individuaj kaj grupaj iniciatoj kaj uzo de la lingvo, ni kontribuu al pluvivigo de la Internacia Lingvo en Kubo kaj monde.

Indas memori tiujn, kiuj pioniere eklernis kaj disvastigis la lingvon jam en la pasinta jarcento. Ili sukcesis aperigi la unuan artikolon pri Esperanto en landa gazeto, La Rapida Skribo (La Escritura Veloz) organo de la stenografia asocio, en aprilo 1904.

Ankaŭ indas diskonigi la  meritplenan propagandan  laboron faritan de la elstara intelektulo d-ro Fernando Ortiz, internacie renoma pro siaj studoj sociologiaj, juraj, antropologiaj kaj folkloraj. Li restas ĝis nun la plej elstara kuba intelektulo,  kiu propagandis favore al la solvo de la tutmonda lingva problemo pere de Esperanto.

En januaro 1910 estis fondita la Kuba Societo por la Propagando de Esperanto, kies  oficiala sidejo estis en la tiama Lonja del Comercio, komerca kaj entreprena centro de Havano, situanta en la Malnova Urboparto. Tie staras la unua memortabulo de Zamenhof en Havano.

Aliaj Zamenhofaj E-Objektoj (ZEO-j) nia lande estas  ĉe la enirejo de nia Esperanto-Centro, ankaŭ sidejo de KEA, temas pri busto de Zamenhof; kaj ankaŭ en aliaj urboj, en Santiago de Kubo kaj en Sancti Spiritus troveblas Esperanto ZEO-j, kie ni povas memori gravajn homojn kaj momentojn de la historio de nia landa asocio.

En la jaro de la 42-a jubileo de KEA, ni invitas vin al aktiva esperantumado! Viaj iniciatoj estas bonvenaj, sed ĉiam zorgante pri via sano, kiu estas ankaŭ la sano de nia landa asocio.

Vi povas aktive partopreni informan agadon laŭ viaj propraj ebloj en via regiono aŭ urbo ĉe radio, televido aŭ gazetoj; per ekspozicioj kaj aliaj iniciatoj surloke kaj en la sociaj retoj per la etikedoj:

#KubaEsperantoAsocio42  #KuboEsperantoViva42

Bondezirojn al vi kaj longan vivon al KEA!

Maritza Gutiérrez

Nacia Estraro

KEA

2020/12/23

Taller Zamenhof en Guantanamo!

 

La zamenhofa metiejo en Jakabo sesias. Hieraŭ vespere Roberto Cutiño prezentis videomaterialojn pri la grupo kaj ĝia historio.

Hodiaŭ nia kunveno centriĝis pri la agado de KEA, la venonta komitatkunsido en Januaro 2021 kaj la defioj por 2021 pri membraro, eventoj kaj organizaj temoj.

Ankaŭ estis prezentita la bulteno La Famo de la grupo de Guantanamo.

Ĉio en belega natura zono kun dezertaj plantoj, montoj, rivero kaj maro. Nekredeble!


2020/12/01

Juliano kantas denove en KEA

 

Post monatoj da silento en la Nacia Sidejo de Esperanto. Oni sentas denove la vocxojn de esperantistoj, la intersxangxojn kaj la gxojo pro nova renkontigxo. Nova jaro proksimigxas, espereble ankaux novajn esperojn kaj bondezirojn. Dankon al la vivo pro unika komunumo,familio, felicxo
Después de meses sin encontrarnos, Julián vuelve a tocar su guitarra para hacernos cantar, sonreír y hablar de este tiempo tan difícil. Se vuelven a sentir las voces hablando de sus experiencias, compartiendo e intercambiando en esta nueva etapa. Se acerca un nuevo año y esperemos que nuevas esperanzas y buenos augurios. Gracias

2020/08/10

Kubo raportas 93 novajn kazojn de Covid-19 dum la lastaj 24 horoj

 Maritza Gutiérrez González

Havano,  aŭg  10 (RHK) La nacia direktoro pri epidemiologio de la ministerio de publika sano de Kubo, dro. Francisco Durán, informis hodiaŭ ke je la fermo de tiu ĉi dimanĉo, oni konfirmis  93 novajn kazojn pozitivajn de Covid-19 kaj la totalo akumulita restas je  3046  personoj. 

Je sama dato, estas enhospitaligitaj por kontrolo epidemiologia  959  pacientoj. Aliaj  11 501 personoj estas kontrolataj  tra la baza sanatento.

En tiu tago oni analizis 4267  samplojn, el ili 93 estis pozitivaj kaj la lando jam akumulas 301 598 studitajn samplojn kaj 3046 pozitivojn.

En Kubo ĝis hodiaŭ,  el ĉiuj konfirmitaj kazoj 84,1% estas kontaktoj de antaŭaj pozitivoj dum  totalo de  310  personoj estis kontaĝitaj  eksterlande. El la totalo konfirmita 57,4% estis sen simptomaj.

La nombro da forpasintoj entute estas je 88, kun indikilo de morteco je 2,9% sub la nivelo de la amerika regiono. Kubo restas je la pozicio 21 rilate la mortec-indikilon en la regiono kaj en la pozicio 112 en la mondo. Restas la nombro de  du eksterlandanoj evakuitaj al siaj respektivaj landoj kaj 2460  jam rekuperiĝintaj (9  pliaj hieraŭ). Kvar  pacientoj  estas en grava stato kaj 2 en kriza stato.

Ĝis sama dato la mondo akumulas iom pli ol   19 milionojn da kontaĝitoj pro tiu ĉi malsano kun indikilo de morteco je  3,7 % dum la amerika regiono havas iom pli ol 54% el ĉiuj kazoj en la mondo. La nombro da konfirmitoj estas pli ol 10 milionoj. La nombro da forpasintoj  en la regiono montras indikilon de  morteco je  3,67%.

La tuta lando estas jam en rekuperiĝa etapo, tamen,   Havano retroiris al fazo de loka transmisiado,  dum  la najbara provinco Artemisa retroiris al la dua fazo kaj ĝia municipo Bauta al la 1-a fazo pro la malfavora evoluo dum la lastaj du semajnoj.

Spite al la favora evoluo de la malsano en 10 provincoj, oni  proponis intensigon de la kontroloj epidemiologiaj tutlande, kaj ankaŭ reduktigon de la movebleco inter la okcidentaj provincoj, speciale en  Havano.

2020/07/30

ESPERANTO Edukado.net + Ekparolu!


TEJO - ESPERANTO (Momentoj de IJK 2020 en la reto!)


RADIO HABANA CUBA EN ESPERANTO 26-JULIO-2020


RADIO HABANA CUBA EN ESPERANTO 19-JULIO-2020


RADIO HABANA CUBA EN ESPERANTO 05-JULIO-2020


Fidel Castro kaj Esperanto


ESPERANTO EN CUBA


9no Congreso Panamericano de Esperanto que sesionó en La Habana, Cuba


6to Congreso de la Asociación Cubana de Esperanto


EVENTO NACIONAL DE LA ASOCIACIÓN CUBANA DE ESPERANTO


FAMILIA CUBANA Y EL ESPERANTO


Juliano Kantas: Venga la Esperanza - Venu nun la Espero


JULIANO KANTAS: TIEL LA MONDO IRAS


MUZIKENSEMBLO AMINDAJ - Contramaestre Santiago de Cuba


Juliano Kantas / ĉie estas amo


Juliano Kantas, kial vi silentas?


2020/07/29

Video Cubano en Esperanto / Teo revoj en amo taso - kubo


Son de la loma en Esperanto / La montanoj


Chan Chan en Esperanto, homenaje a Compay Segundo


MARIA / GRUPO AMINDAJ


Lasu la malĝojon flugi, Bachata en Esperanto,grupo Amindaj


Che Komandanto / Nicolás Guillén, el poeta nacional de Cuba en Esperanto


Miriam Ramos - La fidela amanto / Colección Cubana en Esperanto


Beatriz Márquez canta en Esperanto / Ni kune en la distanco / Colección Cubana en Esperanto


El País donde se habla más el Esperanto es China


La Lengua Auxiliar de la Unión Europea es el Esperanto, comunicación efectiva e igualdad de derechos


Muchos jovenes hablan Esperanto en todo el mundo


Esperanto de 8 a 10 veces más fácil que cualquier idioma


El iniciador del Esperanto Ludoviko Lázaro Zamenhof / 2020


El Esperanto facilita el aprendizaje del Inglés


Interferono alfa 2B: la kuba medikamento konfirmas sian efikecon kontraŭ virusaj malsanoj

 Maritza Gutiérrez González
Lige al la tutmonda pandemio de la kronviruso Covid-19, indas sciigi ke la  kuba medikamento konata kiel  interferono evidentigis sian efikecon kaj sekurecon en la terapio de virusaj malsanoj, kiel hepatitoj B kaj C, aidoso-viruso, dengo kaj zostero (herpeto populare nomata dartro).
En la nuna kunteksto elpruviĝis ke la interferono kuba Alfa 2B estis uzata por kontraŭbatali la epidemion en Ĉinio kaj nuntempe pluraj landoj petis al Kubo la kunlaboron por bremsi la propagadon de la malsano provokita de la viruso.
Pluraj landoj en Eŭropo, Latinameriko kaj aliaj suferas la burĝonadon de la kronviruso. En Kubo ankaŭ estas 4 kazoj daŭre prizorgataj de la aŭtoritatuloj sanitaraj kaj vasta eduka kaj preventa kampanjo estas entreprenita tutlande.Ĝis nun, la plenumado de tiu plano faciligis la aplikon de popaŝa traktado sen bezono adopti pli  drastajn decidojn.
Rilate al la kuba medikamento interferono, ĝi  estis kreita en 1986 flanke de esploristoj de la centro de genetika inĝenierado kaj bioteknologio. Ĝi estas  rekombiniĝa interferono alfa 2B homa, kiu bonefikis je miloj da kubaj pacientoj ekde ĝia enkonduko en la nacia sansistemo de antaŭ pli ol tri jardekoj.
La medikamento kapablas malhelpi la virusan multobliĝon ene de la ĉeloj kaj ankaŭ estis uzita en la kuracado de diversaj karcinomoj.
La ĉinaj aŭtoritatuloj elektis ĝin por batali kontraŭ la kronviruso, ĉar ĝenerale tiu ĉi viruso provokas reduktiĝon en la natura produktado de interferono en la homa organismo.
La medikamento kapablas kompletigi tiun mankon fortigante la imunologian sistemon de la pacientoj damaĝitaj pro tiu spira malsano provokita de la viruso mem.
Surbaze de teknologia transdono farita de la kuba institucio al la azia lando, en la jaro 2003 estis kreita la miksa kompanio ĉina-kuba ChanGHeber, kun sidejo en la ĉina urbo Changchun.
Post jardeko, tie estis inaŭgurita moderna centro, kiu nuntempe fabrikas  produktojn  bioteknologiajn  kreitajn en Kubo, inkluzive de interfereno rekombiniĝa alfa 2B.
Tiu medikamento en la jaro 2012 ricevis la nacian premion de novigado teknologia de la kuba ministerio de sciencoj, teknologio kaj medio. Kaj sekvajare, en 2013, la medikamento gajnis la nacia sanpremion.
Sendube, temas pri bona rezulto de kunlaboro, kiu iĝis ebla pro la fakto ke Kubo evoluigis sian bioteknologian agadkampon, spite al ĉiuj obstakloj financaj kaj ekonomiaj altrudataj al ĝi.
Aliflanke, Kubo  ĉiam pretas kunlabori kun ĉiuj partneroj, kiuj volonte laboras por plibonigi la homan vivon kaj batali kontraŭ malsanoj tra la tuta mondo.

Raúl Castro kaj Miguel Díaz-Canel omaĝas la martirojn de Moncada

Maritza Gutiérrez González
Havano, jul 26 (RHK) La generalo de armeo, Raúl Castro; la prezidento Miguel Díaz-Canel; la prezidanto de la ŝtata konsilantaro, Esteban Lazo,  kaj la kuba popolo sendis florbukedojn al Maŭzoleo de la martiroj de la 26-a de julio de 1953, en la tombeja heredaĵo Sankta Ifigenia en la urbo Santiago de Kubo.  
Per solena ceremonio oni deponis la florbukedojn, kie partoprenis la Komandanto de la Revolucio, Ramiro Valdés, kaj Lázaro Expósito kaj Beatriz Johnson, prezidanto kaj vicprezidantino de la provinca defenda konsilataro, respektive.
Sekve, antaŭ la ŝtonego, monumento funebra, kiu gardas la cindrojn de la gvidanto Fidel Castro, kiu komandis la historian sturmon al kazerno Moncada,  estis deponitaj la florbukedoj.
Oni ankaŭ deponis florbukedojn antaŭ la tomboj de la nacia heroo de Kubo, José Martí, de la Patro de la Patrolando, Carlos Manuel de Céspedes kaj la Patrino de ĉiuj kubanoj, Mariana Grajales.

Transformiĝas la ekstera kaj interna komerco en Kubo

  Maritza Gutiérrez González
Havano, jul 23 (RHK) Kubo ratifis la novan strategion sociekonomian adoptitan por alfronti situacion de monda krizo longdaŭra, en kiu ĉefrolas la sektoroj de ekstera komerco kaj fremda investo, kaj interna komerco cele al reduktiĝo de la damaĝoj de la akriĝinta ekonomia sieĝo usona,  plus la sekvoj de la pandemio.
La ministroj pri ekstera komerco kaj fremdaj investoj, kaj interna komerco, Rodrigo Malmierca kaj Betsy Díaz, respektive, partoprenis televidan programon Ronda Tablo por pli precizigi la agadojn de siaj organismoj en la nuna rekuperiĝa etapo kaj por fortigi la landan ekonomion.
Aferoj rilataj al la decido ampleksigi la operaciojn de eksportado kaj importado al la neŝtataj rolantoj de la ekonomio, estis klarigitaj de Malmierca, kiu esprimis ke la plej grava afero estas ke Kubo estu kapabla produkti varojn kaj servojn kvalitajn por eksportado, kaj ke tiu ĉi procezo efektiviĝu rapide kaj efike.
Li emfazis ke ne temas pri aparta afero, sed aro da regulaĵoj impulsataj de la registaro por vigligi la ekonomion, ĉefe en la nunaj cirkonstancoj, krom favorigi ke ĉiuj sektoroj estu en samaj kondiĉoj, raportis la gazeto Granma.
Li komentis ke ekzistas teritoria mapo en kiu estas identigitaj 1 026 varoj kaj servoj kun eksportebla kategorio tutlande, samkiel 382 neŝtataj unuoj kun potencialo por eksporti en diversaj sektoroj.
Li elstarigis ke ekzistas 36 entreprenoj fakaj, kiuj povas doni kvalitan servon al la neŝtataj unuoj por faciligi ties laboron.
Aliflanke, “komerco devas esti impulsa motoro de la interna ekonomio kaj ĝi estas vokita por moderniĝi kaj reorganiziĝi”, asertis Betsy Díaz, ministrino pri interna komerco.
Ŝi klarigis, ke en tiu senco, la sektoro decidis fari profundajn transformojn, ĉefe en la gastronomio kaj en la servoj teknikaj kaj personaj.
Rilate la distribuon de nutraĵoj per  la baza sistemo por ĉiu persono, ŝi klarigis ke la lando decidis fari aldonajn importaĵojn por tion garantii.
Ŝi precizigis ke rilate komercon, oni prioritatis la gastronomion, kiun formas ĉirkaŭ 8 mil establoj. El tiuj oni elektis 105 por enkonduki pli grandan aŭtonomecon administracian. Oni ankaŭ pristudas la paŝojn sekvendajn ĉe aliaj establoj al neŝtataj unuoj en ĝiaj administradoj.
Ŝi precizigis pri la granformata merkato, Mercabal, kiu ekos ĉi-ĵaŭde per limigita oferto de produktoj por la aŭtonomaj laboristoj.

2020/07/28

Nicolás Guillén: memore al la 118-a jubileo de la nacia poeto

 Maritza Gutiérrez González
Naskiĝinte en la urbo Camaguey la 10-an de julio 1902, Nicolás  Guillén, poeto de la kuba popolo,  kvankam regate de sopiro vojaĝi tra la mondo, estis,  esence, provinca homo.
Lia tuta vivo estis markita pro la signo de tipografio. En la jaro 1921 li revenis al Havano pro la bezono atingi siajn celojn, li klopodis rekomenci sian universitatan studadon , sed definitive devis rezigni pri tio kaj reiris al Camaguey, jam en 1922 kiam decidis arigi la poemojn de sia libro Cerbo kaj koro publikigita nur en la jaro 1964 .
En la jaro 1926 Guillen decidis ekloĝi en la ĉefurbo kie li restis sian tutan longjaran ekzistadon kaj fine de 1928 li ekkunlaboris en la paĝoj Idealoj pri raso de la marista ĵurnalo.
Nicolás Guillén speciale ŝatis la protugalan vorton saudade, kiun li  lernis en Brazilo, ĉar  li spertis ĝin  proprakarne. Ĝi signifas nostalgion, kaj la poeto- dum siaj oftaj vojaĝoj tra la mondo-  ĉiam suferis nostalgion pro la naskiĝlando, deprimite de enormaj deziroj reveni al Kubo.
La jaro 1930 markis la aperon de lia poste fama poemlibro Motivoj de soneo kies titolo devenas el soneo, muzika ĝenro  evoluinta dum la 20-aj jaroj de la pasinta jarcento , atinginta sian apogeon en la 30-aj jaroj kiam jam ekzistis pluraj komponistoj kun originalaj muzikaĵoj ege populariĝintaj.
Respondu vi estas poemo de la libro Havas mi aperigita en la jaro 1964 meze de nova erao kaj transformoj de la vivo en la insulo; ĝi spegulas tiun senton kiu premas grandan kvanton da homoj, kiuj pro plej diversaj kialoj restas for de sia patrolando, sed multe pli tiuj kiuj foriras forlasante siajn plej intimajn ecojn.
En la jaro 1961 oni elektis lin Prezidanto de la Unuiĝo de Verkistoj kaj artistoj de Kubo, organizaĵo kiun li mem kunfondis. Kaj en 1962 estis nomita laŭ dekreto prezidenta Ambasadoro kaj Ministro Plenrajta de la ekstera servo de Kubo.
Nicolás Guillén fariĝis  voĉo de la kuba popolo, li vojaĝis senĉese tra ĉiuj kontinentoj, sed ĉiam nostalgio akompanis lin dum siaj vojaĝoj. La 16-an de julio 1989 je la aĝo 87-a,  forpasis Nicolás Guillén en Havano. Jam tiam lia voĉo estis rekonata kiel la Nacia Poeto, tiu kies du avoj, la afrika kaj hispana, ĉiam influis lian tutan vivon per tiu ritmo unika de siaj poemoj.

2020/06/18

Kuba Esperanto-Asocio: jubileo 41-a por justa komunikado kaj interkultura agado.

 Maritza Gutiérrez González
Okaze de la jubileo de Kuba Esperanto-Asocio (KEA) , kiun ni festas  ĉi tiun 16-an de junio, ni ne povas forgesi la pionirojn de tiu ĉi nobla ideo en nia lando kaj invitas la kubajn esperantistojn daŭre ellerni kaj praktiki tiun ĉi belan kaj utilan lingvon por internacia kompreniĝo.
Foliumante la libron La historio de Esperanto en Kubo, verkita de la historiisto kaj estrarano de KEA, Juan Ramón Rodríguez, ni trovas ke la agado por Eo nialande komenciĝis en la unuaj jaroj de la pasinta jarcento  koincide kun la fondo de Esperanto-asocioj en pluraj Amerikaj landoj. La unua artikolo favora al Esperanto aperis en la revuo La Escritura Veloz (La Rapida Skribo), organo de la Stenografia Asocio, en aprilo 1904.
Plej meritan laboron rilate la diskonigon de Esperanto nialande faris la elstara intelektulo d-ro Fernando Ortiz, internacie renoma pro siaj studoj sociologiaj, juraj, antropologiaj kaj folkloraj. Li restas ĝis nun la plej elstara kuba intelektulo kiu propagandis favore al la solvo de la tutmonda lingva problemo pere de la Internacia Lingvo.
Grava momento en la agado por la IL okazis januare de 1910, kiam  fondiĝis en la kuba ĉefurbo Societo Kuba por la Propagando de Esperanto, kiu daŭrigis la laboron komencitan  en Santiago de Cuba de la unua E-asocio en 1908; tiu ĉi  sukcesis antaŭenigi la laboron por Esperanto ĝis la 20-aj jaroj. Ĝia oficiala sidejo estis en la iama Lonja del Comercio, komerca kaj entreprena centro de Havano, situanta en la Malnova Urboparto. Ĝi prezentas hodiaŭ memortabulon de Zamenhof, la sola ZEO en la kuba ĉefurbo.
Dum la sekvaj jardekoj Esperanto transvivis danke al laboro de grupoj kaj izoluloj,¡.
Menciindas la doktoriga disertacio prezentita en la Havana Universitato, de  la poldevena studento s-ro Elias Johns (originale Johnovski), la 14-an de majo 1928, pri “La problemo de internacia helplingvo kaj ties solvo: Esperanto”, kiu ankaŭ aperis libroforme.
Fine de la sesdekaj jaroj, ĉe la Ministerio pri Edukado (MINED), aktivis Komisiono por Esperanto, kiu entreprenis precipe kompilon de informoj pri la IL kaj iamaniere propagandis la aferon ĝis 1971. Tiam en la ĉefurbo ariĝis kelkaj memlernintoj, kiuj komencis instrui la lingvon kaj en oktobro kunfondis Havanan Esperanto-Grupon, kiu  en 1972 iĝis  Havana E-Rondo (HER).
Dum tiujara vizito de d-ro Paul Neergaard al Kubo, HER organizis kelkajn aranĝojn kaj ebligis lian renkontiĝon kun funkciuloj de MINED al kiuj li informis pri instruado de Esperanto en aliaj landoj.
Rezulte de la aktiva laboro de HER, la 17an de aŭgusto 1974, fondiĝis en Havano - sen jura oficialiĝo - Kuba Esperanto-Asocio, kio reprezentas komencon de nova etapo, ĉefe de propagando kaj demarŝoj por la oficialigo de KEA kaj por plimultigo de internaciaj rilatoj.
En oktobro 1977, okaze de vizito al Havano, elstara vjetnama esperantisto kaj mem diplomato s-ro Nguyen Van Kinh esprimis al la aŭtoritatoj sian deziron kunsidi kun la kubaj esperantistoj. La renkontiĝo okazis en la sidejo de Kuba Porpaca Movado kaj estis tre grava, ĉar revigligis la movadan aktivadon.
Dum la 11a Monda Festivalo de Studentoj kaj Junularo okazinta en Havano en julio 1978, kelkaj esperantistoj el okcidenteŭropaj landoj kaj havanaj esperantistoj organizis modestan aranĝon per Esperanto.
Post unua  baza kurso, tre sukcese okazinta en Havano, plurcentoj da personoj eklernis la lingvon kaj sekvis la oficiala fonda ceremonio de  la nuna Kuba Esperanto-Asocio (KEA), la 16an de junio 1979.
Nova etapo komenciĝis por Esperanto en Kubo, nome, sidejo en Havano, okazigo de pluraj kursoj, internaciaj eventoj, konferencoj, kongresoj landaj kaj internaciaj, membriĝo en Universala Esperanto-Asocio kaj kresko de tutlanda movado kun reto da filioj kaj grupoj, kiuj dum 4 jardekoj altigis la nombron kaj rekonon de la kuba esperanto-movado.
Oni eldonis librojn ĉe la fremdlingva eldonejo José Martí interalie, La historio absolvos min de Fidel Castro; rakontoj de José Martí; kreiĝis esperanto-fako en la internacia radiostacio Radio Havano Kubo; kaj estiĝis en Kubo la Havana Esperanto-centro, sidejo de Kuba Esperanto.-Asocio, kiu estas rekonata pro sia konstanta kaj aktiva movado en nia amerika regiono.
La 41-a jubileo de KEA en 2020 akiras alian karakteron pro la pandemio de Covid-19, kiu malebligas la tradician feston porokazan, tamen, la kuba esperantistaro aktivas en la sociaj retoj, kontribuas al la kultura kresko kaj prezentas la kuban kulturon pere de tiu ĉi IL kaj planas la revenon al la nova realo kun la certeco ke Esperanto valoras kaj utilas por pli bona komunika ordo kaj justico lingva en la mondo.
Referenca fonto: La poresperanta agado en Kubo (1904-2004),   aperinta en la Kongresa Libro de la 6a TAKE,  kaj verkita de: Juan Ramón Rodríguez Gómez,  Komisiono pri Historio, Kuba Esperanto-Asocio.    

La 108-a Universala Kongreso de Esperanto

La 108-a Universala Kongreso de Esperanto
Torino — Italio - 2023 / Fonto: uea